برنامه‌ریزی درون سرزمینی / برنامه ریزی گستره ای(ناحیه ای)
جریان های مردمگانی(جمعیتی) و اشتغال در یک گستره، دستیابی و استفاده بهینه از بن مایه های انسانی و گیتایی(طبیعی) و ایجاد رشد اندازه داری(اقتصادی) و پیشرفت هازمانی(اجتماعی)، از جمله کنش‌های برنامه‌ریزی گستره‌ای به شمار می آیند. درراستای این پویش، پیشرفت زیرساخت ها و رسانشی ها(ارتباطات) در چارچوب انگاره(طرح) های سرزمینی و تدوین برنامه مدیریت اجرا، سیمای روشن و گویایی از پیشرفت در گستره را می نمایانند.
هدف های مختلف برنامه‌ریزی گستره ای:
. هدف های هازمانی: خانه سازی، آسانرسانی های(تسهیلات) هازمانی، فرهنگی و رفاهی
. هدف های اندازه داری: پایش جنبه‌های نابهره ور کارکرد‌ها(زیان ها) و افزایش بهره وری، پخشایش سرمایه گذاری‌های تازه، ایجاد کار و درآمدزایی
. هدف های مدیریتی: توانمندسازی نهادهای دولتی و سازمان های همگانی(عمومی)، افزایش مشارکت مردم و ایجاد، سازماندهی و توانمندسازی نهادها و انجمن های پیشرفت بومی(محلی) و مدیریت پایدار و پایش پیشرفت زیست بومی
. هدف های زیبایی شناسانه: کیفیت ریخت و سیمای شهری و روستایی، جلوگیری از رشد بی‌رویه شهری وانگیزش پیشرفت روستایی
بدین سان، هدف های برنامه‌ریزی گستره ای چندگانه خواهد بود. این گونه برنامه‌ریزی دارای جنبه فرامونی(فضایی) نیز می‌باشد.
پافشاری برنامه ریزی پیشرفت گستره ای بر گفتمان مشارکت مردم بومی است.
“مردم و مشاركت بومی- مسوولان و نخبگان- برنامه‌ريزي پیشرفت”
هريك، یکی از سه گوشه هرم سامان‌هاي گزیرش(تصميم)گيري و اجرا بايد باشند. برنامه‌ريزي هنگام تدوين انگاره‌هاي پیشرفت بايد در يك پیوند تبادلي با مردم، هدف‌هاي پیشرفت، و در یک هم اندیشی با نخبگان، راهبردهاي پیشرفت را نمايان كند . اين فراگرد(محیط)، پايه‌هاي ايجاد يك هازمان شهروندي کوشا را فراهم مي‌سازد و ماهيت سامان برنامه ريزي را مشاركتي مي‌نمايد.
در سامان برنامه‌ريزي مشاركتي، بر همكاري لايه‌هاي گوناگون مردم در فرآيندهاي گزیرش‌گيري و اجرا پافشاري فراوان مي‌شود و در هماهنگي با مسوولان ، سياست‌هاي اجرايي را ترسيم می نمايد . در فرآيندهای اجرا و پايش انگاره‌هاي پیشرفت، پیوستار(ارتباط) مسوولان اجرايي و مردم، کنشی اساسي است و ميزان دخالت بيشتر مردم و نهادهاي مردمي در اجرا و پایش، به پنداره(معناي) وجود مردم سالاري بيشتر درهازمان است.
به ارزيابي و پايش انگاره ها از دو جنبه مي‌توان پرداخت :
– ارزيابي، پيش از اجرا: براي ارزيابي برنامه‌ها بايد بينش فايده گرا – ارزش‌گرا را به كار بست.
– پايش، در اجرا: كه بيشتر از دو سویگان برنامه‌اي و فني داراي اهميت است . پايش اجراي انگاره‌هاي پیشرفت نيز بايد به وسیله نهادهاي مردمي با گرفتن آموزش‌هاي لازم و با مشاركت جدي و کوشای آنها انجام شود.
