کنزو تانگه؛ سوخت و ساز شهر
| Kenzo Tange |
| کنزو تانگه |
| ~ سوخت و ساز شهر |
رساله‌ی دکتری او برداشتی از ساختار شهر بر پایه‌ی الگوی حرکت و جابه‌جایی مردم، میان خانه و محل کار بود. طرح تانگه برای توکیو نیز تحقق همین ایده بود. شبکه‌ای منطقی و سلسله مراتبی از بزرگراه‌ها برای شهر و تأمین دسترسی به مراکز پرتراکم آن.
در کنفرانس جهانی طراحی در توکیو گروهی از معماران ژاپنی و از جمله کنزو تانگه و کیکو تاکه (Kiku Take) خود را به عنوان «متابولیست» معرفی کردند. (بنه ولو، 1377، ج 188:2)
متابولیست ها باور داشتند که شهر رشد یافته، به مانند یک سازمان و موجودی زنده است که هیچ طرح ثابت و انعطاف ناپذیر، به نام طرح جامع، نمی تواند پاسخگوی تغییرات سریع و آزادانه آن باشدوتنها طرح هایی می توانند برای شهرهای ما موثرتر باشند که ساماندهی و آزادسازی را همزمان فراهم آورند؛ به گونه ای که بتوانند تغییرات زمان حال و آینده را در بر گیرند.
آنان بر این باور بودند که شهر، به عنوان فرآیندی که پیوسته در حال تغییر است، رشدی تدریجی دارد. سرعت این تغییرات برای لایه ها و سطوح مختلف شهر، متفاوت است. از این رو آن‌ها نه تنها وجود یک فرم نهایی برای شهر را نمی پذیرفتند، بلکه به دنبال نظمی بودند که همواره امکان بازنگری در فرم شهر را فراهم کند.
این گروه رؤیای دنیایی را در سر داشت که بتواند پاسخگوی جریان‌های حیاتی زندگی بوده و با مرگ و زندگی منطبق با متابولیسم (سوخت و ساز) هماهنگ باشد. پیشنهادهای آن‌ها نخستین بار در طرحی به نام شهر شناور منتشر شد، که شهر می‌تواند در جایی میخکوب نباشد و در صورت لزوم در داخل دریا نیز حرکت کند. به ویژه شهرهای ساحلی که در پی افزایش جمعیت، دچار کمبود زمین برای ساخت و ساز در مراکز شده‌اند. برای سادگی حمل و نقل بر روی زمین هم می‌توان ترن‌های هوایی را در بالای سطح شهر راه‌اندازی نمود. اما یکی از مشکلاتی که هر شناور با آن روبه‌رو خواهد شد، جدایی و انزوایی است که شهرهای شناور کوچک‌تر و دور شده از سرزمین مادر، با آن روبه‌رو خواهند بود. (Dahinden , 1972:33)
کنزو تانگه در بررسی مسائلی که متابولیست‌ها مطرح کرده‌اند به چند موضوع توجه خاص داشت :
ارتباطات- فضا- کارکردها
1) سامانه‌ی حمل و نقل، شالوده‌ی کالبدی و کارکردی یک شهر است و ساختار اصلی آن را تشکیل می‌دهد؛ ساختار شهر باید پاسخگوی مشکلات ترافیکی و نیاز به جابه‌جایی باشد. شهرهای با الگوی مرکزی – شعاعی دیگر نمی‌توانند نیاز به ارتباط را برآورده کند و این کار، رفته رفته به فلج شدن کارکردهای شهری می‌انجامد. بر پایه‌ی این نگرش، وی به این نتیجه رسید که با توجه به ویژگی‌های حمل و نقل نوین، ضرورت دارد که سامانه‌ی رفت و آمد و معماری بناها به عنوان یک کلیت ارگانیک شناخته شود.
2) دومین موضوع، فضا بویژه فضاهای شهری است. از دید او سرعتی که خودرو به زندگی شهری تحمیل کرده، ادراک انسان را از فضا تغییر می‌دهد. وی فضا را زمینه‌ای برای برقراری ارتباط می‌داند که باید هر چه بیشتر با گسترش سامانه‌های ارتباطی و حمل و نقل هماهنگ شود.
3) فضایی که با یک کارکرد ویژه همساز شده می‌تواند یک واحد کارکردی نامیده شود. این واحدهای کارکردی هنگامی‌که بوسیله‌ی کریدورهای حرکتی یا خیابان‌ها با یکدیگر پیوند می‌خورند. به درجه‌ای بالاتر از نظام‌یافتگی دست می‌یابند. او همچنین معتقد است که دادن مفاهیم نمادین به یک استخوان‌بندی در انجام طراحی مناسب و قابل درک برای مردم بسیار مفید است. (Tange , 1970: 132-135)
«یودکه» در نقد ایده‌ی متابولیست‌ها، عدم توجه به نقش و جایگاه دیگر تخصص‌ها و فرافکنی آمال و آرزوهای شخصی درباره‌ی آینده را از ویژگی‌های طرح‌های آنان بر می‌شمارد. از سوی دیگر به باور او در ایده‌ی متابولیست‌ها برای شهر، نوعی تناقض وجود دارد. به این معنا که برخلاف آن‌که آنان همواره از ضرورت انعطاف‌پذیری و قابلیت جابه‌جایی سخن می‌گفتند، اما در طرح‌هایشان بسیاری از فرم‌ها به صورت ثابت و قطعی ارائه شده است.
از طرح‌های متابولست ها می‌توان به طرح شهر فضایی اثر «آراتا ایزوزاکی» و پروژه خلیج توکیو اشاره کرد.
کنزو تانگه از نام‌آورترین طراحان متابولیست به همراه گروه خود پروژه‌ی خلیج توکیو را در سال 1960 برای نجات شهر بزرگی چون توکیو که از افزایش جمعیت و مهاجرت‌های بی‌رویه دچار بحران شده بود، و جلوگیری از فلج شدن فعالیت‌های آن در پی گره خوردن ترافیک بخش مرکزی شهر با عنوان «طرحی برای توکیو، ساماندهی دوباره ساختار» فراهم کرد. (Tange, 1970:112)
او ایده‌ی اصلی خود را بر پایه‌ی تغییر ساختار تک مرکزی شهر، از الگوی شعاعی -مرکزی به الگوی خطی استوار می‌کند. به باور او اگر کارکردهای گوناگون یک شهر بزرگ در طول یک محور خطی پخش شوند، ارتباط آن‌ها می‌تواند در کمترین زمان از طریق حرکت در راستای یک محور، سریع و ساده صورت گیرد. این محور شهری می‌تواند با یک سامانه‌ی حمل و نقل حلقوی تکمیل شود.
تانگه محور اصلی حمل و نقل را بصورت مسیری در 40 متر بالاتر از سطح زمین قرار داد. در این طرح پیشنهاد می‌شود که ارگان‌های اداری و نهادهای حکومتی در گام‌های اولیه، بر روی محور اصلی مورد نظر ساخته شده و سپس دیگر کارکردهای شهری و ساختمان‌های مسکونی در ناحیه‌ی توسعه‌ی جدید، به تدریج ساخته شوند.
