كاوش و مقايسه آراء انديشمندان و نظريه پردازان شهري در ارتباط با فضاهاي شهري
2-5 كاوش و مقايسه آراء انديشمندان و نظريه پردازان شهري در ارتباط با فضاهاي شهري
در اين بخش تلاش شده است، آراء انديشمندان را بر طبق مفهوم اصول عملكرد و اصول طراحي فضاهاي شهر بيان شود:
2-5-1- لوكربوزيه:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري نتيجه سازمان‌يابي مراكز واحدهاي همسايگي و فضاي خالي ميان بلوك‌ها است.
اصول فضاي شهري: هندسه‌گرايي، زاويه گرايي، اصل طلاي روابط بين بناها با امد و شد است.
منطقه بندي.
اصول طراحي: شهرسازي مدرن، در جزئيات شكل‌هاي يكسان و در مجموعه تحرك را مي‌طلبد – تقاطع دشمن آمد و شد است – ساختمان‌هاي بايد حجم هاي ساده داشته باشند در درياي بيكرانگي فضا. (لوكربوزيه، 1376).
2-5-2- كاميلوسيته:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري نتيجه و حاصل فضاي معماري بيروني است. خيابان فضايي بسته و محصور است – فضاي شهري، فضايي كه با تركيب ساختمان‌هاي عمومي و يادماني يك كل هماهنگ و پيوسته را بوجود آورد.
اصول فضاي شهري: زندگي اجتماعي، اصول زيبا شناسي و مفهوم مشترك از فضا بين مردم.
عملكرد فضاي شهري: ايجاد تأثيرات مثبت در ذهن انسان‌ها تأمين نياز حسي و رواني مردم.
اصول طراحي: طراحي فضاي شهري اساس ساخت شهر است – هر شهر بايد حداقل چند ميدان و خيابان داشته باشد – خيابان مطلوب بايد يك كل بسته را شكل بخشد – نگاه نبايستي در لايتنهاي گم شود – فضا از شرايط طبيعي متأثر شود. (كاميلوسيته به نفل از حبيبي، 1375).
2-5-3- پل زوكر:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري بخشي از زندگي ارگانيسم زنده شهر است. فضا نوعي بيان سه بعدي هر نوع عملي است – فضاي شهري تشكيلات ساختاري براي فعاليتهاي انساني كه متكي به عوامل معيني مانند رابطه آن با وحدت و انسجام، تنوع، ابعاد مطلق آنها و در مقايسه عميق نواحي باز در رابطه با تناسبهاي نسبي آنها زاويه ورودي خيابان‌ها و در آخر بامكان‌هاي يادماني،چشمه‌ها، يا عوامل سه بعدي ديگر.
اصول فضاي شهري: فضاي شهري با تغيير شرايط فني اجتماعي و اقتصادي تغيير مي‌كند. راه ادراك فضا ضهري، نگاه دقيق به تجربه طراحي فضا درطول تاريخ است روابط بصري زيبايي شناختي معين مي كند كه يك ميدان گودال است يا فضا است. (زوكر، 1959)
عملكرد شهري: ايجاد جذبه – ارضا رواني مردم.
2-5-4- گوردن كالن:
فضاي شهري محيطي است فيزيكي كه حس مكان آن از طريق فعاليت اجتماعي در فضاي اجتماعي صورت مي‌گيرد.
اصول فضاي شهري: سرمايه گذاري اجتماعي مردم و حس تملك نسبت به فضا معيار زنده بودن فضاي شهري است.
عملكرد فضاي شهري: نمايش يك واقعه در خيابان بهتر از هر جا و مكان است پس بهتر است فضاي لازم براي تظاهر اين عملكرد ها در شهر تخصيص داده شود (كالن)
2-5-5- كوين لينچ:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري يكي از عناصر بسيار مهم و خوانايي شهر است.
اصول فضاي شهري:محيط بايد هويت داشتهباشد، قابل شناسايي به ياد ماندني باشد، نمايان باشد – خوانايي كليد درك شهر و رابطه اصلي شهروند و شهر است.
عملكرد فضاي شهري: ايجاد حس مكان – برقراري ارتباط بين مردم و مكان
اصول طراحي:خوانايي ساخت و هويت – سيماي شهر – قابل تصور و تجسم، تنظيم محيط فيزيكي باي پشتيباني رفتار انساني (لينچ، 1374)
2-5-6- پاتريك گدس:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري دستاورد هنري و هرهنگي جامعه و مرحله نهايي فرآيند توسعه زندگي و مكان زندگي جامعه شهري است كه با عيني شدن تصورات ايده ها و انديشه ها همراه است.
اصول فضاي شهري: ايده‌هاي ممزوج با جهان بيني و سياست – ايده‌هاي طراحي مي‌باشند.
عملكرد فضاي شهري: خدمت به انسان و تعالي وي در زمينه شعر – موسيقي – سياست نمايش – عقلانيت – معماري
اصل طراحي: فرايند انسان ارگانيك است (گدس به نقل از حبيبي، 1375)
2-5-7- ادموند بيكن:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري با دو مقوله محدود فضا و شخصيت يا روح فضا معين مي‌شود كه دومي اهميت بيشتري نسبت به اولي دارد.
اصول فضاي شهري: رفتار فردي عامل اصلي تبيين فضاست و اين بايد از علوم رفتاري استخراج شود.
عملكرد فضاي شهري: غني شدن تجربه فردي و جمعي
اصول طراحي: شناخت فضا با توجه به نيروي مسلط در رفتار – نظامهاي حركتي ستون فقرات است – در نظر گرفتن زمان حركت – رابط توده و فضا – ديدن جهان از دريچه ذهن مردم (بيكن، 1376).
2-5-8- راب كرير:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري ساختاري آراسته، واجد نظم و زيبايي است كه براي فعاليتهاي شهر سازمان پيدا كرده‌اند. خيابان و ميدان از اشكال مختلف فضاي شهري‌اند خيابان داراي ويژگي كاركردي عميق تري نسبت به ميدان است.
اصول فضاي شهري: در بين فضا دو عامل مطرح است: 1) چه فعاليتي براي چه فضاي مستعد است و چگونه مي‌توان تنظيم درستي از آنها داشت.
2) چه عاملي بر نظام فعاليت ناظر است (فرهنگ و ادب اجتماعي – طبقه اجتماعي و مكانيزم رابطه بين طراح و كارفرما بر روند استقرار فعاليتها مؤثرند. )
عملكرد فضاي شهري: گردش – خريد – گفتگو – كار و ايجاد ارتباطات اجتماعي
اصول طراحي: سيستم‌هاي هندسي: تركيب توده و فضا – محصوريت – خوانايي – تقليد از آنچه قديمي تأييده شده است (كرير، 1375)
2-5-9- اسپري ريكن:
مفهوم فضاي شهري: فضاهاي شهري مانند فضاهاي معماري فضاهائي جدا و خودكفا هستند كه براي حركت از يكي به ديگري مرتبط شوند.
اصول فضاي شهري: پايه‌هاي اجتماعي ، فرهنگي فضا بايستي با مصرف كننده ، احساسات رفتارهاي آن متناسب باشد.
عملكرد فضاي شهري: غناي حسي،تجربي مصرف كننده‌ها
اصول طراحي: روش ادراك محيط فيزيكي واقعي با اهداف زيبايي وظيفه طراح است.
تراكم- توپوگرافي – حمل و نقل. ساختار فعاليتهاي شهري بر شهر اثر مي‌گذارد. تنظيم وتركيب فعاليتهاي شهري عنصر اساسي طراحي شهري است (ريكن، 1965)
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري قانون مبادله انرژي و اطلاعات است بنابراين فضاي شهر ميداني براي برقراري ارتباطات به شيوه‌هاي نمادگرايانه مهمتر از همه براي شكل بخشيدن به انسان است با اين نگرش فضا دنيائي از معاني است.
اصول فضاي شهري: استخوان بندي فضاهاي اصلي شهري و ساماندهي اجتماعي تأثير گذرا است اما كاملاً تعيين كننده آن نيست.
عملكرد فضاي شهري: درك بالاي مردم در شرايط تكنولوژيكي سيستم و ارتباطات مدرن
اصول طراحي: ايجاد نشانه‌هاي امروزي ارتباط بين محيط فيزيك و ماوراالطبيعه – ارتباط بين انسان و تكنولوژي – تأكيد بر اهميت انسان در دنياي تكنولوژيكي
2-5-10- امس راپاپورت:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري محيط اجتماعي است. فضاي شهري: فضاي عمومي است كه دسترسي به آن براي همه امكان‌پذير است ولي اعمال به قوانين و هنجارهاي حاكم بر جامعه ناظر است.
اصول فضاي شهري: سازمان فضايي فيزيكي با سازمان مفاهيم ذهني – فضاي ذهني از طريق سازمان ارتباط محيط الگوي سازماني محيط، نظام و فعاليتها و الگوي زمان آن بهم پيوند مي‌خورد.
عملكرد فضاي شهري: اهميت عناصر فضاها منطق اجتماعي دارد و زاده نياز اجتماعي است. فضاي شهري براي زندگي اجتماعي است. (راپاپورت 1977)
2-5-11- جام مونتگمري:
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري قلمروي عمومي است.
فضاي شهر فضاي عمومي است كه سه عامل كالبدي – اجتماعي و رواني به آشتي مي‌رسند.
اصول فضاي شهري: فضاي شهري سه عنصر فضاي فيزيكي – تجربه حسي و فعاليت را به هم پيوند مي‌دهند – ايجاد جذبه براي مردم – توسعه و رشد تمركز جمعيت – پيشبرد زندگي خياباني و ديدارها – رشد اقتصاد خرده فروشي.
عملكرد فضاي شهري : محلي براي تسهيل مبادله اطلاعات ارتباطي، كالا، فرهنگ، دانش ، بصيرت، مهارتها، عواطف و حيات روحي مي‌باشد.
اصول طراحي: افزايش تراكم – مناطقي براي كاربريهاي مختلوط (Mix Use) – مقياس – نفوذپذيري – فضاي سبز – خوانايي – نمادگرايي – خاطره با قابليت تصور – فراواني مي‌باشد.
2-5-12- مامفورد :
مفهوم فضاي شهري: فضاي شهري عمومي است.
